شناسایی تانن های گیاهی در چرم های تاریخی به روش طیف سنجی FTIR-ATR و آزمون نقطه ای (مطالعه موردی یک مشک چرمی مکشوفه از قلعه کوه قاین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان،(نویسنده ی مسئول )

2 دانشیار، گروه مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان

3 استادیار، گروه مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

تانن های گیاهی مهم ترین عامل دباغی آلی در فراوری چرم های تاریخی به شمار می روند. شناخت نوع تانن، نه تنها در روشن شدن ترکیب شیمیایی، فناوری تولید و وضعیت ساختاری چرم حائز اهمیت است، بلکه به منظور ارزیابی تناسب چرم های دباغی گیاهی جدید برای مقاصد حفاظتی نیز کارایی دارد. از طرفی ارزیابی های پیشین نشان داده است که خصوصیات شیمیایی تانن، نقش مهمی در ثبات و پایداری چرم و آسیب های وارد به آن دارد. از این رو مسئله پیش رو در بررسی چرم های دباغی گیاهی، شناخت نوع تانن مورد استفاده در فراوری آنها است. به طور کلی تانن ها به دو دسته ی هیدرولیز شونده و متراکم شونده طبقه بندی می شوند؛ که هر یک از این دو گروه، ویژگیهای متمایزی در چرم ایجاد می کند. بر این اساس هدف از این پژوهش شناسایی نوع تانن های مورد استفاده درساخت یک مشک چرمی منسوب به دوره ی سلجوقی و مکشوفه از محوطه ی تاریخی قلعه کوه قاین، به عنوان نمونه ی موردی است. این مشک از شکل های مختلفی از چرم تشکیل شده و بر این اساس، 8 نمونه از چرم های آن مورد بررسی قرار گرفتند. در این راستا پس از استخراج تانن از ساختار نمونه ها، از آزمون های نقطه ای جهت شناسایی تانن و الاگی تانن ها استفاده شد. همچنین از طیف سنجی انعکاس کل تضعیف شده مادون قرمز تبدیل فوریه (FTIR-ATR) به منظور بررسی ساختار تانن ها و شناسایی دقیق تر آنها استفاده گردید.بر اساس نتایج حاصل، تمام نمونه ها حاوی تانن های گیاهی به عنوان عامل دباغی بودند. بررسی نوارهای جذبی عصاره های استخراجی نیز نشان داد که عامل دباغی مورد استفاده، حاوی هر دو گروه متراکم شونده و هیدرولیز شونده بوده و در برخی موارد، امکان حضور جزئی زیر گروه های الاگی و گالوتانن نیز وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Characterization of Vegetable Tannins in Historical Leathers by ATR-FTIR Spectroscopy and Spot Tests (Study of a Leatherbottle Discovered in GhaleKooh-eGhaen)

نویسندگان [English]

  • Alireza Koochakzaei 1
  • Hossein Ahmadi 2
  • Mohsen Mohammadi Achachluei 3
چکیده [English]

Vegetable tannins are the main factor of tanning in historical leathers. The identification of tannins in vegetable tanned leathers is not only importantin determining chemical characterization, production technology and structural nature of the leather, but it is also efficient at the evaluation of new vegetable tannins for conservation purposes. Previous studies have also shown that chemical properties of tannin are the major factor in the stability of leather and its degradations. Therefore, it is necessary to identifythe type of tannin used in leather making process. Tannins can be classified as hydrolysable and condensed, each producing different properties in leather. In this study, types of tannin in a historical case were evaluated. The historical relic, discovered in GhaleKooh-eGhaen, was a leather bottle attributed to Seljuk period.This leather bottle was composed of different pieces of leather, andeight samples were obtained from the pieces. Tannin of samples was extracted and spot tests were applied to characterize tannin type and ellagitannins. Moreover, ATR-FTIR spectroscopy was applied for the assessment of chemical structure. According to the results, all samples were identified as vegetable tanned leathers. Spectra of extractions showed the presence of both hydrolysable and condensed tannins. There was a probable presence of ellagitannins and gallotannins as hydrolysable ones in some samples.