طرح‌مایه در معماری: یک ضرورت در فرایند طراحی و چالش‌های آموزش آن در دانشکده‌های معماری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، پژوهش هنر،دانشکده هنرومعماری، دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار، گروه پژوهش هنر،دانشکده هنرومعماری، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

واقعیت های روز افزونی که در سایر زمینه‌های مرتبط با معماری، معماران را به خود مشغول کرده است، باعث شده تا توجه طراح از تفکر نظری که در ابتدای مراحل طراحی مدنظر بود، منحرف شود. برخی ملاحظات جدید مثل نقش ساختمان در نگرش و جهت‌یابی انسان در محیط شهری، تأثیرات زیست‌محیطی، ارتباطات رفتاری بین انسان و ساختمان، توجه به جامعه‌شناسی و روانشناسی در خلق فرم ساختمان و... در کنار ملاحظات سنتی چون کیفیت مثبت یا منفی فضای خلق شده قانون شهرداری‌ها و... در محیط‌های واقعی، طراح را با موقعیت دشواری روبه رو کرده است. او باید با پالایش اطلاعات، آنها را در قالب طرح‌مایه ساده‌تر کند، در غیر این‌صورت حجم زیاد خواسته‌های طراحی، در نهایت منجر به توقف ذهن در فرایند خلق و پرورش طرح‌مایه می‌شود. طراح بتواند اولویت‌های واقعی‌تر و مهم‌تر را تشخیص داده و آنها را ملاک انتخاب و تقویت طرح‌مایه‌هایش کند. در واقع اتفاقی که در مرحله تولد طرح‌مایه می‌افتد باید این باشد که طراح به نوعی گزینش و تعیین اولویت دست زند و یک یا چند عامل را در طرح خود حاکمیت ببخشد. سپس در مرحله توسعه و تکمیل طرح، با مطالعه و دقت نظر علمی و دیدی نقادانه، در جهتی حرکت کند که درنهایت از هیچیک از عوامل بازیگر در طرح غفلت نشود. پژوهش پیش رو با جمع‌آوری مفهوم طرح‌مایه در منابع مختلف و تعابیری که طراحان و پژوهشگران مختلف از آن داشته‌اند سعی کرده گستره معنای این مفهوم را به‌صورت خلاصه بیان کند و انواع آن را شرح دهد. این پژوهش سپس با روش توصیفی تحلیلی اطلاعات گردآوری شده را تجزیه و تحلیل کرده و با جمع‌بندی و دسته‌بندی مطالعات پیشین، به نتایجی برای کاربرد طرح‌مایه در روند آموزش طراحی معماری دست یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Concept in Architecture; A Necessity in Design Process and Challenges of its Education in Architecture Colleges

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hadiyan 1
  • Hasan Ali Pourmand 2
1
2
چکیده [English]

 
 
Nowadays, numerous realities in the field of architecture has gathered architects’ concentration; this has alienated designer’s attention from theoretical thinking in the initial stages of design process. New considerations such as human attitude and orientation in urban areas, the environmental impacts, behavioral relations between man and building, considering sociology and psychology in creation of building form, etc., rather than traditional considerations such as positive/negative quality of created space, municipality’s guidelines, etc. in real situations, has put the designer in difficult conditions. He should purify these data and simplify them in the form of a concept; otherwise, the large amount of design requirements ultimately leads to a brain stop in the process of creating and developing concepts. The designer should recognize the most important and the most real priorities and use them as a criterion for selecting and improving his concepts. In fact, what that happens in the “concept production” period, is prioritizing and selecting one or more dominant factors in his design. Then, in the development and accomplishment period, he should move in a way that finally none of the design factors would be neglected, by the use of studying, scientific care, and critical viewpoints. This study collected the definition of concept from variety of resources, trying to summarize extends of its meaning and to describe its different types. Then, gathered information has been analyzed using descriptive-analytic research method. Finally, this background has been classified, and applied instructions has been concluded for use in architectural education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architecture
  • Design Process
  • Concept
  • Architectural Education