مطالعه و طبقه‌بندی نقوش انسانی سفالینه‌های زرین‌فام سده‌های میانه کاشان (مطالعه موردی: ظروف زرین‌فام موزه آبگینه و سفالینه های ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

2 2 دانشیار، گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنراصفهان، اصفهان، ایران.

3 دانشیار، گروه پژوهش هنر، دانشکده پژوهش‌های عالی هنر و کار آفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

پس از گذشت حدود دو سده از ظهور اسلام، به تدریج تولید سفال در ایران دستخوش تغییراتی شگرف شد و نقش­مایه­های انسانی به یکی از مهم­ترین عناصر تزیینی سفال زرین­فام دوران سلجوقی و ایلخانی بدل گشت. مهم­ترین سهم هنرمندان این سده­ها در ساخت، ابداع و تکامل سفال­های زرین­فام است که نقوش انسانی به دفعات و تعداد زیاد بر روی این نوع سفال­ها به چشم می­خورد. نقوش انسانی (مرد و زن) در سفال زرین­فام دوران میانه که بر مبنای فرهنگ و تمدن زمان خود بر روی این سفال­ها منعکس گردیده حائز اهمیت فراوان است. لذا مساله پژوهش با مطالعه نقوش انسانی بر سفال زرین­فام ساخته شده در کاشان در طی اعصار میانی اسلامی و با بررسی سفال­های زرین­فام موزه آبگینه و سفالینه­های ایران و شناساندن آن آغاز شد. از این رو هدف از این مقاله آشنایی و تأمل با انواع نقوش انسانی در سفالینه­های زرین­فام سده­های میانه کاشان در نهایت طبقه­بندی این نوع نقوش است. در این راستا سعی شده است به این پرسش­ که نقوش انسانی سفالینه­های مورد مطالعه در­ چه گروه­هایی طبقه­بندی می شوند؟ پاسخ داده شود. روش مطالعه در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و یافته اندوزی داده­ها با استناد به منابع اسنادی انجام شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است نقوش انسانی به عنوان مهم­ترین تزیینات سفالینه­های زرین­فام در شش گروه، عمدتاً در متن کاسه­ها و بشقاب­ها به کار رفته­اند. همچنین این آثار علی­رغم اینکه از تنوع تزیینی مختلف برخوردار هستند، نگاره اصلی تزیین بر عهده نقوش انسانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Evaluation and Classification of the Human Motifs on Luster Potteries of Kashan during the Middle Ages

نویسندگان [English]

  • esmaiel nasri 1
  • Ahmad Salehi kakhki 2
  • Nader Shayganfar 3
1 M.A. Department of Archaeology, Faculty of Conservation and Restoration, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Archaeology, Faculty of Conservation and Restoration, Art University of Isfahan Isfahan, Iran
3 Associate Professor, Faculty of Research Excellence in Art and Entrepreneurship, Art University of Isfahan Isfahan, Iran.
چکیده [English]

After the passing of two centuries of the advent of Islam, the manufacture of pottery in Iran gradually submitted to dramatic fluctuations and human motifs became one of the most imperative decorative elements applied on the luster potteries of the Seljuk and Ilkhanid eras. Hence, it can be specified that the most fundamental contribution of the artists of the stated centuries is the the creation, invention and evolution of luster pottery abundant with human motifsand applied significantly on the potteries of the mentioned eras. Human motifs (both male and female) are of great importance in the luster pottery of the Middle Ages, which can be reflected on the potteriesaccording to the culture and civilization of its time. Consequently, this study commencedby studyingthe human motifs of the luster potteries made in Kashan during the Middle Ages and this is accomplished by examining the artifacts preserved at the museums of Abgineh and Iranian Pottery. Thus, the purpose of this article is to introduce, analyze and classify the types of human motifs applied on the luster pottery of Kashan in the Middle Ages. In this regard, an attempt has been made to the answerthe following question: What categories can the human motifs of the luster potteries of Kashan can be classified into? This paper follows a descriptive-analytical approach and data collection is completed by referring to documentary sources. The outcomes designate those human motifs, as the most important ornamental features of the golden luster pottery, can be categorized into six groups, mainly applied on bowls and plates. Also, despite the fact that they behold a variety of diverse decorations, the main painted element is the presence of human motifs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kashan
  • luster pottery
  • human motifs
  • Glassaware and Ceramic Museum of Iran