نمادهای ایزدان زرتشتی در سکه های یک درهمی پارتی موزه رضا عباسی با تاکید بر ایزد مهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ورامین، تهران، ایران

چکیده

سکه ها فلزات منقوشی هستند که با پرداختن به نقوش موجود بر روی آنها، دریچه ای رو به اعصار گذشته برای پژوهشگران باز میشود. از آنجاییکه ایدئولوژی حاکمان در شکل گیری نقوش تاثیر بسزایی دارد از اینرو پرداختن به آنها از دیدگاه نماد شناسی باعث روشن شدن مذهب، سیاست و فرهنگ جوامع میشود. سلسله پارت یکی از ادوار مهم ایران باستان است که به علت طولانی بودن حکومتشان مسکوکات متعددی در این دوره ضرب شده که از نظر نقش بسیار متنوع است. هدف این پژوهش شناسایی نمادهای ایزد مهر در سکه های یکدرهمی ضرابخانه اکباتان به منظور آشکار شدن سیاست مذهبی حاکمان این دوره است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد نماد شناسی به شیوه اسنادی- میدانی انجام شده است. بدین ترتیب نقوش دویست و پنجاه سکه پارتی موجود در مخزن موزه رضا عباسی مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها عبارت از کمان، نیلوفر، زنبق، حلقه ، پرنده، ستاره و ماه است. نتایج نشان میدهد با توجه به متون مذهبی، این نقشمایه ها نمادهای ایزد مهر بشمار میآیند و حاکمان پارت از همان ابتدای سلطنت از این نمادها در سکه های یکدرهمی خود استفاده کرده اند که نشات گرفته از روحیه جنگجویی و عشایر نشینی آنهاست که با ایزد مهر سازگار بوده است. از دوره مهرداد دوم تا اردوان دوم (121 ق.م – 38 م) با افزایش قدرت پارت در منطقه نمادهای مهر بر روی سکه های یکدرهمی به اوج خود می رسد ولی از زمان بلاش اول تا انتها دوره نمادها از روی سکه های یکدرهمی ضرابخانه اکباتان حذف میشود و سرپوش شاهان در این دوره شبیه به کلاهخود عشایرنشین آسیای مرکزی می گردد. در انتها، با توجه به اینکه حاکمان پارت در مسائل مذهبی دارای تساهل و تسامح بودند مذهبی را رسمی اعلام نکردند ولی در سکه های یکدرهمی بیشتر از نمادهای مهری استفاده کرده اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Symbols of Zoroastrian Gods on the Parthian Drachma Coins of Reza Abbasi Museum with an emphasis on Izad Mehr

نویسنده [English]

  • Bita Sodaei
Department of Archaeology, Faculty of Humanities, Islamic Azad University of Varamin, Tehran, Iran
چکیده [English]

Coins are engraved metals that are similar to a book full of historical, cultural, religious, and mythological information that can survey their motifs through symbolism. Therefore, studying the images and symbols on them opens a window to ancient periods for researchers. The Parthians (Arsacid) is one of the most important periods of ancient Iran. due to their long reign, they minted many coins with various motifs. The aim of this study is identifying the symbols of Mehr (Mithras) in the Parthian drachma coins of Ekbatan mint, to be revealed the religious belief of the rulers of this period. This research has been done in a descriptive-analytical method with an iconographic approach, which is a method of collecting information and data based on library and museum studies. The statistical society consists, two hundred and fifty coins in the repository of the Reza Abbasi Museum were examined and studied. These coins were purchased from individuals and collectors in the years before the 1979 Revolution. The results show, according to Zoroastrian religious texts, the motifs that symbolize Mithras are: Bow, Rosette, Flag, Ring, Bird, Star and Moon. Parthian Kings have used these symbols since the beginning of their reign which is caused by their being warriors and nomads. Symbols of Mithras increase during the reign of Mithradase II to Artabanos II (121 BC- 38 AD), Its probably caused by the increase of their power in the region and from the reign Vologases I to the end of the period, the symbols of Mehr are removed from the drachmas, on the king's hat can be seen deer antler symbol which originates from the nomadic traditions of Central Asia. Considering that Parthian kings were liberal in religious matters. they did not have an official religion but mostly they have used Mehr(Mithra) symbols in the drachmas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Coins"
  • "Parthian"
  • "Typology"
  • " Zoroastrian Gods"
  • "Mithra" (Mehr)