بررسی صوری و معنایی اسماء الهی موجود در قالی های سجاده ای صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار،گروه فرش، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

عهد صفویه به‌عنوان عصر درخشان هنر اسلامی موجد نمونه‌های بدیع و ارزنده‌ای از گونه‌های مختلف قالی است و قالیچه‌های سجاده‌ای بخشی از تولیدات ممتاز هنرمندان این عصر با مولفه‌های ویژه خود می‌باشند. علاوه بر رعایت ساختار قالی‌های سجاده‌ای از نظر اندازه و ترکیب‌بندی داخلی، کاربست اسماء خداوند در نمونه‌های مذکور شایسته دقت نظر است. نوشتار حاضر مبتنی بر داده های اسنادی به شیوه تحلیلی-توصیفی است؛ هدف از ارائه این پژوهش برشمردن مولفه‌های ساختاری قالی‌های سجاده‌ای، مبتنی بر اسماء الهی بافته شده در آن‌ها است. مساله تحقیق، تفسیر جایگاه اسماء الهی و تاکید بر محوریت آنها به عنوان مبادی حکمی هنر اسلامی است. با فرض آنکه در آثار هنری منتسب به دوران اسلامی، وجوهی از حقیقت هستی، انسان و اسماء الهی در صورت اثر و هم در معنای آن تجلی یافته‌اند، شش نمونه از قالی‌های سجاده‌ای منتسب به عهد صفویه مورد بررسی قرار گرفتند؛ نتایج گویای این بود که معرفی نمونه‌های یادشده با محوریت کاربست اسماء الهی در آنها، تفسیر و اهمیت اسماء خداوند را به‌عنوان یکی از منابع شناخت مسجل می‌سازد و انسان و طبیعت نیز بخشی از این منابع قلمداد می‌شوند. کاربست اسماء الهی در بخش فوقانی قالی‌های سجاده‌ای به جایگاه مفهومی آن‌ها با ابزار مبادی بصری اشاره داشته است. این درجه اهمیت با آرایه‌های منتزع از طبیعت مورد تاکید واقع شده است. بدین‌ترتیب ساحتی معنوی بواسطه نقشمایه‌های تزئینی نمایانده شده است. از نظر معنایی نیز این حقیقت مستفاد می‌گردد که ذات واحد خداوند در عین وحدت می‌تواند به اسماء متعددی مرتبط گردد و در عین حال رسالت تذکار، تعبد و آموزش را در ارتباط با مخاطبان به انجام رساند. بر این اساس هر دو وجه صوری و معنایی اسماء الهی در آثار هنری مورد مطالعه مکمل یکدیگر واقع شده‌اند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Pictorial and Semantic Investigation of God's Names in Safavi's Prayer Carpet

نویسنده [English]

  • Rezvan Ahmadi payam
Assistant Professor, Department of Carpet, Faculty of Art, Semnan University, Semnan, Iran
چکیده [English]

The Safavi era as the brilliant era of Islamic art represents precious examples of different types of carpets and prayer carpets with their special features are a part of the superior artistic creations of the artists of this era. Prayer carpets in addition to maintaining the structure in terms of size and internal composition are noticeable regarding the application of God's names. The present article is based on documentary data in an analytical-descriptive manner; The purpose of presenting this research is to enumerate the structural components of prayer carpets, based on the divine names woven into them. The problem of the research is to interpret the position of divine names and to emphasize their centrality as the ruling principles of Islamic art. Assuming that in the artistic works attributed to the Islamic era, some aspects of the nature of the world, human beings and God's names have been manifested in the form of the work as well as in its meaning, six samples of prayer carpets attributed to the Safavid era were examined; The results achieved through the identification and introduction of some samples of carpets with the representation of God's names signify the importance and interpretation of God's names as one of the sources of recognition of which human beings and nature are considered a part. The use of divine names in the upper part of the prayer rugs refers to their conceptual position with the visual principles. This degree of importance is emphasized with motifs taken from nature. Thus a spiritual dimension is represented by decorative motifs. semantically, this fact was determined that the one essence of God can be associated with many names in the same unity and at the same time can fulfill the duty of intimidating, worshiping, and teaching regarding the audience. Therefore, both formal and semantic aspects of the God's names are complementary to each other in the studied works of art.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wisdom
  • Prayer carpet
  • God's names
  • Safavi