تحلیلی بر کتیبه‌ها و تزیینات ایلخانی در مسجد جامع بسطام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار. گروه باستان شناسی. مجتمع آموزش عالی گناباد، گناباد، خراسان رضوی، ایران

چکیده

مسجد جامع شهر بسطام، در فاصله‌ی اندکی از ارسن بایزید بسطامی، یکی از قدیم‌ترین مساجد ایران است. پیشینه‌ی مسجد به دوران ابتدای اسلامی بازمی‌گردد. کتیبه‌های متعدد و همچنین نقوش و تزیینات مختلفی در اطراف محراب و دیوار قبله‌ی مسجد جای دارد که از نظر هنری،‌ تاریخی، سیاسی، فرهنگی،‌ آیینی و اجتماعی دارای اهمیت است و ظاهراً عمده تزیینات و کتیبه‌های فعلی،‌ متعلق به عصر ایلخانان است. هدف از انجام این پژوهش،‌ مشخص کردن قدمت کتیبه‌های این اثر و همچنین روشن کردن نوع خطوط بکار رفته در آن و همچنین مضامین موجود در آنها و نیز معین کردن هنرمندان، حامیان و کسانی است که در ساخت این بنا دخیل بوده‌اند. نتایج این پژوهش که به شیوه‌ی توصیفی تحلیلی است و داده‌های آن به صورت مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی گردآوری شده، بیانگر آن است که عمده‌ی این کتیبه‌ها مربوط به عصر ایلخانی است. همچنین نقش پررنگ افراد مختلف فرهنگی، مذهبی و عرفانی همچنین اشخاص سیاسی و هنرمند در ساخت و پرداخت آثار هنری این مسجد و همچنین تنوع تزیینات و خطوط از دیگر نتایج این پژوهش است.مسجد جامع شهر بسطام، در فاصله‌ی اندکی از ارسن بایزید بسطامی، یکی از قدیم‌ترین مساجد ایران است. پیشینه‌ی مسجد به دوران ابتدای اسلامی بازمی‌گردد. کتیبه‌های متعدد و همچنین نقوش و تزیینات مختلفی در اطراف محراب و دیوار قبله‌ی مسجد جای دارد که از نظر هنری،‌ تاریخی، سیاسی، فرهنگی،‌ آیینی و اجتماعی دارای اهمیت است و ظاهراً عمده تزیینات و کتیبه‌های فعلی،‌ متعلق به عصر ایلخانان است. هدف از انجام این پژوهش،‌ مشخص کردن قدمت کتیبه‌های این اثر و همچنین روشن کردن نوع خطوط بکار رفته در آن و همچنین مضامین موجود در آنها و نیز معین کردن هنرمندان، حامیان و کسانی است که در ساخت این بنا دخیل بوده‌اند. نتایج این پژوهش که به شیوه‌ی توصیفی تحلیلی است و داده‌های آن به صورت مطالعات

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analysis of Ilkhanid Inscriptions and Decorations in the Great Mosque at Bastam

نویسنده [English]

  • Meissam Aliei
Assistant Professor, Archaeology Department, University of Gonabad, Gonabad, Iran
چکیده [English]

Bastam great mosque, a short distance from the Bayazid Bastami complex, is one of the oldest mosques in Iran. The history of the mosque goes back to the beginning of Islam. There are many inscriptions and various motifs and decorations around the Mihrab and the wall of Qible in the mosque, which are essential artistically, historically, politically, culturally, ritually, and socially. most of the current decorations and inscriptions belong to the Ilkhanid period. The purpose of this research is to determine the age of the inscriptions of this building and also to clarify the type of lines used as well as the themes in them and also to determine the artists, patrons, and those who were involved in the construction of this building. The results of this research, which is descriptive and analytical, and its data were collected in the form of library studies and field surveys, indicate that most of these inscriptions belong to the Ilkhanid era. Also, the substantial role of different cultural, religious, and mystical people, as well as political and artistic people in the construction of the artworks in this mosque, as well as the variety of decorations and lines, are other results of this research.


field surveys, indicate that most of these inscriptions belong to the Ilkhanid era. Also, the substantial role of different cultural, religious, and mystical people, as well as political and artistic people in the construction of the artworks in this mosque, as well as the variety of decorations and lines, are other results of this research.
field surveys, indicate that most of these inscriptions belong to the Ilkhanid era. Also, the substantial role of different cultural, religious, and mystical people, as well as political and artistic people in the construction of the artworks in this mosque, as well as the variety of decorations and lines, are other results of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inscription
  • Architectural Decorations
  • Ilkhanid
  • Bastam
  • Great Mosque