بازتاب دستاوردهای آرت‌نوو در طراحی نخستین اسکناس‌های چاپ شده در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، دانشکده فنی و حرفه‌ای الزهرا، دانشکده هنر نیشابور، نیشابور، ایران.

2 دانشیار، گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر نیشابور، نیشابور، ایران.

10.22075/aaj.2024.33712.1228

چکیده

«جنبش هنر و پیشه»و متعاقب آن «آرت‌نوو»، از جمله رویدادهایی بودند که دراواخر عصر قاجار در غرب شکل گرفتند و به فاصله اندکی،تحولاتی را در هنرهای کاربردی ایران به وجود آوردند. نخستین اسکناس‌های به چاپ رسیده در ایران، قابلیت‌های ممتازی را در خوانش کیفیت تحولات جنبش هنر و پیشه و آرت‌نوو به نمایش می‌گذارند. از آنجایی که کلیشه‌های چاپی این اسکناس‌ها، ره‌آورد فرهنگ و هنر غرب بوده و مستقیماً از آنها در چاپ نخستین اسکناس‌های ایرانی استفاده می‌شدند، می‌توان از این‌طریق بخشی از ره‌آورد جنبش آرت‌نوو را در ایران شناسایی‌کرد و اصول طراحی نخستین اسکناس‌ها را از آغاز انتشار مورد مطالعه قرار داد. این پژوهش قصد دارد ضمن معرفی نخستین اسکناس‌های منتشر شده در ایران، شیوه طراحی و اصول تصویرسازی به کار رفته در این آثار را با درنظر گرفتن اصول «جنبش هنر و پیشه»و «آرت‌نوو»مورد نقد و بررسی قرار دهد. پرسش این است: جنبش آرت‌نوو بر طراحی نخستین اسکناس‌های چاپ شده در ایران چه تأثیراتی را برجای گذارده‌است؟ این تحقیق بر پایه مطالعات کیفی قرار دارد و از حیث روش، توصیفی-تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات عمدتاً کتابخانه‌ای الکترونیکی و در پاره‌ای موارد میدانی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که طراحی نخستین اسکناس‌های ایران در سه گروه زمانی از اواخر دوره قاجار تا اوایل پهلوی اول قابل تفکیک هستند که تأثیر آرت نوو بیش از همه در گروه سوم رخ نموده است. در این دوره، تحت تأثیر جریان آرت‌نوو و با بهره‌گیری از کلیشه‌های چاپی وارداتی غرب، نوعی هم‌آمیزی میان دستآوردهای هنری غرب و هنر اسلامی-ایرانی شکل گرفته است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of the Art Nouveau Movement in the design of the first banknotes printed in Iran

نویسندگان [English]

  • Nafise Zamani 1
  • Farzaneh Farrokhfar 2
1 Instructor, Al-Zahra Technical and Vocational College, Neyshabor Art College, Neyshabor, Iran.
2 Associate Professor, Art Research Department, Neyshabor Faculty of Arts, Neyshabor, Iran.
چکیده [English]

Art and CraftsMovement" and its subsequent "Art Nouveau" were among the events that took place in the west at the end of the Qajar era and soon brought about changes in the applied arts of Iran, including design and printing. The first banknotes printed in Iran, in addition to expressing formal and technical features, display excellent capabilities in reading the quality of the developments of the Art and Craft Movement and Art Nouveau.
Since the printing stereotypes of these banknotes were the result of Western culture and art and they were directly used in the printing of the first Iranian banknotes, it is possible to identify part of the result of the Art Nouveau movement in Iran and the design principles of the first banknotes from the beginning of their publication in the Qajar era.
In addition to introducing the first banknotes published in Iran, this research aims to review the design method and principles of illustration used in these works, taking into account the principles of "Art and Crafts Movement" and "Art Nouveau".
The question is: What effects did the Art Nouveau movement have on the design of the first banknotes printed in Iran? This research is based on qualitative studies and is descriptive-analytical in terms of method. The method of collecting information is mainly library-electronic and in some cases field. The review community of this research is the oldest archived and registered banknotes of Iran in the late 19th and early 20th centuries (contemporary during the reign of Naser al-Din Shah Qajar and Reza Shah Pahlavi) which were designed and published at the same time as the Art Nouveau and Art Nouveau movements. These images were prepared and photographed from the Central Bank of Iran museum archive according to field research.

The results of the research show that the design of the first Iranian banknotes can be separated into three time groups from the end of the Qajar period to the beginning of the first Pahlavi era that the influence of Art Nouveau occurred most of all in the third group. In this period, under the influence of the art nouveau movement and using the printed clichés imported from the west, a kind of fusion between the artistic achievements of the west and Islamic-Iranian art has been formed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • :Art and Crafts Movement
  • Art Nouveau
  • Industry of print
  • designing banknote
  • Qajar arts