بررسی و تطبیق نقشمایه‌های مرتبط با حیوانات در ایلام باستان با فرهنگ قوم بختیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه باستانشناسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد،ایران.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه باستانشناسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

بسیاری از آداب و رسوم قوم بختیاری همراه با ابهاماتی است که می‌توان از طریق تطبیق آن‌ها با یافته های باستان­شناختی تمدن ایلام به آن‌ها پاسخ مناسب داد چرا که حیوانات در ایلام باستان دارای اهمیت ویژه‌ای بودند و بسیاری از آثار فرهنگی که از تمدن ایلام بر جای مانده دارای نقش‌مایه‌های مرتبط با حیوانات است، و از دیرباز تا کنون نقش مهمی در فرهنگ قوم بختیاری داشته‌اند. بنابراین به عنوان مساله اصلی این پژوهش تلاش دارد که به بررسی تطبیقی حضور پررنگ حیواناتی مانند شیر، مار، بز و غیره در تمدن ایلام و قوم بختیاری بپردازد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی همراه با بررسی میدانی با رویکردی تطبیقی است. اهداف پژوهش، بررسی و تطبیق نقش‌مایه‌های مرتبط با حیوانات در ایلام باستان با فرهنگ قوم بختیاری و همچنین بررسی نفوذ این نقش‌مایه‌ها در فرهنگ مردمان این قوم است. با انجام این پژوهش، منشأ تقدس و اهمیت حیوانات مورد توجه فرهنگ بختیاری مشخص می‌شود و همچنین تا حدودی اثبات می‌گردد که با‌توجه‌به زمان نسبتاً زیادی که از حکومت ایلام باستان می‌گذرد، هنوز هم می‌توان ردّپایی از فرهنگ آن‌ها را در قوم بختیاری مشاهده کرد. جامعۀ آماری پژوهش شامل 32 اثر از شواهد باستان‌شناختی و هنری مزیّن به نقش‌مایه‌های مرتبط با حیوانات از تمدن ایلام است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد جایگاه و اهمیت حیواناتی مانند شیر، مار و بُز در فرهنگ بختیاری و در مناطق عشایری استان خوزستان و چهار محال و بختیاری، تداوم همان اهمیت و نقش حیوانات در تمدن ایلام است. تداوم این نقش‌مایه‌ها به دو صورت از ایلام در فرهنگ بختیاری نفوذ پیدا کرده است: یکی، انتقال مفاهیم اعتقادی و نظری که به صورت‌های مختلف و جزئی از فرهنگ بختیاری درآمده است؛ مانند تعیین جنسیت فرزند با استفاده از لاشۀ مار و قربانی حیوانات برای رفع بلا و دیگری، به صورت آثار ملموس مانند بَردشیر و استفاده از شاخ در معماری و مراسم مذهبی است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation and adaptation of animal-related motifs in ancient Elam with Bakhtiari culture

نویسندگان [English]

  • Majid Sarikhani 1
  • amin babadi akasheh 2
1 Associate Professor, Department of Archaeology, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
2 M.A. in Archeology, Department of Archaeology, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
چکیده [English]

Many customs of the Bakhtiari kinfolk are accompanied by ambiguities that can be adequately answered by comparing them with the archaeological findings of the Elam civilization, because animals were of special importance in ancient Elam and many cultural works left from the civilization of Elam have motifs related to animals and they have played an important role in the culture of the Bakhtiari people since long ago. Therefore, this research tries to investigate the comparative presence of animals such as lions, snakes, goats, etc. in the civilization of Elam and the Bakhtiari people.
This research tries to answer these questions, which findings indicate the transfer of the concept of these motifs from the civilization of Elam to the Bakhtiari culture, and in what aspects of the Bakhtiari culture can it be seen? The research method is descriptive-analytical with field investigation with a comparative approach. The aim of the research is to examine and compare the motifs related to animals in ancient Ilam with the culture of the Bakhtiari people and it is also a study of the influence of these characters in the culture of the Bakhtiari people and by doing this research, the origin of sanctity and importance of the most important animals in Bakhtiari culture is determined and it is also proven to some extent that considering the relatively long time that has passed since the ancient Elam rule, traces of their culture can still be observed in the culture of the Bakhtiari people. The statistical population of the research includes 32 works of archaeological and artistic evidence decorated with motifs related to animals from the civilization of Elam. The research results show that the position, role and importance of animals such as; Lion, snake and goat in Bakhtiari culture and in the nomadic areas of Khuzestan, Chaharmahal and Bakhtiari province, the same importance and role of animals in Ilam civilization is continued. The continuity of these motifs has been influenced in Bakhtiari culture from Ilam in two ways: One is the transmission of religious and theoretical concepts that have come in different and partial forms from Bakhtiari culture as; Determining the gender of the child by using the carcass of a snake and animal sacrifice to remove the plague and the other in the form of tangible works such as; Bardshir and the use of horns in architecture and religious ceremonies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ancient Elam
  • Bakhtiari tribes
  • Culture
  • Related motifs
  • Animals