نگاهی نوین به تداوم مفهوم مبارزه شاه با شیر از دوره هخامنشی تا ساسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار،گروه باستان شناسی،پردیس مرکزی دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه نیشابور

چکیده

هنر سیاسی-مذهبی دوران تاریخی ایران که دوران حاکمیت هخامنشی تا ساسانی را در بر می‌گیرد نمود اندیشه‌های ایدئولوژیک و سیاسی است. در این دوران نسبتاً طولانی، نقوش‌برجسته سنگی همیشه از مظاهر هنر رسمی-درباری و تابلو اندیشه شاه حاکم به شمار می‌رفتند. صحنه مبارزه با شیر روی نقوش‌برجسته از جمله مصادیق هنر رسمی دوران هخامنشی تا ساسانی بوده است که به دلایل مذهبی و سیاسی تداوم چندین هزار ساله داشته است. هدف از انجام پژوهش پیش‌رو بررسی صحنه مبارزه شاه با شیر در پنج مکان دوران تاریخی از جمله تخت‌جمشید از دوره هخامنشی، تنگ سروک و کال‌جنگال بیرجند از عصر اشکانی و سرمشهد همچنین دارابگرد فارس از روزگار ساسانی است. این پژوهش کوشش نموده است تا به چنین پرسش‌هایی پاسخ دهد که تداوم بهره‌گیری از صحنه مبارزه شاه با شیر از دوره هخامنشی به عصر اشکانی و ساسانی چگونه قابل توضیح و تبیین است؟ زمینه‌های ایدئولوژیک و اندیشه‌های حاکمیت سیاسی، چه تأثیری در تداوم این مضمون به خصوص در عصر اشکانی و ساسانی داشته است است؟ نتیجه آنکه صحنه مبارزه با شیر فارغ از کارکردهای تفریحی و واقعی که برای آن برشمرده‌اند؛ محملی برای نمود اندیشه‌های سیاسی و ایدئولوژیک شاه یا شاهان حاکم داشته است تا از طریق ارائه چنین مضمونی در نقوش‌برجسته به عنوان یک هنر رسمی، به بازنمایی اکتساب مشروعیت سیاسی-مذهبی برای نشستن بر سریر سلطنت و همچنین تضمین دوام آن از طریق کسب فرّه ایزدی؛ ضمن مبارزه با شیر بپردازد. پژوهش پیش رو به روش مطالعات استنادی و پیمایشی داده ها را گردآوری نموده است و این داده ها را به کمک تحلیل توصیف تاریخی و مطالعات مقایسه تصویری به سرانجام رسانده است. پژوهش پیش رو به روش مطالعات استنادی و پیمایشی داده ها را گردآوری نموده است و این داده ها را به کمک تحلیل توصیف تاریخی ، مطالعات مقایسه تصویر به تصویر به سرانجام رسانده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A new look at the continuation of the concept of the fight between the king and the lion from the Achaemenid period to the Sassanid era

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Raiygani 1
  • Marziyeh Kheardmand Nik 2
1 Assistant Professor, Department of Archeology, Nishabur University, Nishabur, Iran.
2 M.A. Department of Archaeology, University of Neyshabur, Neyshabur
چکیده [English]

The political-religious art of Iran's historical period, which includes the period of the Achaemenid to the Sasanian rule, represents ideological and political ideas. During this relatively long period, stone reliefs were always considered as manifestations of the official-court art and the thought board of the ruling king. The fighting scene with the lion on reliefs has been among the examples of official art from the Achaemenid to Sassanid period, which has continued for thousands of years due to religious and political reasons. The aim of the present research is to examine the scene of the fight between the king and the lion in five historical places, including Persepolis from the Achaemenid period, Tang-e Sarvak and Kal Jangal Birjand from the Parthian era, and Sarmashhad, as well as Darabgerd Fars from the Sassanid era. This research has tried to answer such questions that how can the continuation of the use of the scene of the fight between the king and the lion from the Achaemenid period to the Parthian and Sasanian eras be explained? What has been the impact of the ideological contexts and thoughts of political governance on the continuation of this theme, especially in the Parthian and Sassanid eras? The result is that the lion fight scene is independent of the entertainment and real functions that are considered for it; It has been a medium for expressing the political and ideological thoughts of the ruling king or kings, in order to represent the acquisition of political-religious legitimacy to sit on the king's throne and also to ensure its durability through the acquisition of Devine Glory through the presentation of such a theme in reliefs as an official art; while fighting the lion.
The political-religious art of Iran's historical period, which includes the period of the Achaemenid to the Sasanian rule, represents ideological and political ideas. During this relatively long period, stone reliefs were always considered as manifestations of the official-court art and the thought board of the ruling king. The fighting scene with the lion on reliefs has been among the examples of official art from the Achaemenid to Sassanid period, which has continued for thousands of years due to religious and political reasons. The aim of the present research is to examine the scene of the fight between the king and the lion in five historical places, including Persepolis from the Achaemenid period, Tang-e Sarvak and Kal Jangal Birjand from the Parthian era, and Sarmashhad, as well as Darabgerd Fars from the Sassanid era. This research has tried to answer such questions that how can the continuation of the use of the scene of the fight between the king and the lion from the Achaemenid period to the Parthian and Sasanian eras be explained? What has been the impact of the ideological contexts and thoughts of political governance on the continuation of this theme, especially in the Parthian and Sassanid eras? The result is that the lion fight scene is independent of the entertainment and real functions that

کلیدواژه‌ها [English]

  • stone relives
  • artistic continuity
  • Devine Glory
  • lion